AFETTEN SONRA YAPABİLECEĞİMİZ BAZI ŞEYLER
Afet bölgesinde değilsek ya da afet bölgesinde ancak fiziksel bir zarar görmediysek yapabileceğimiz bazı şeyler:
1- Sakin kalmak için sana iyi gelen bir şey bul (nefes al uzunca ver, ferah ya da keskin kokular kokla, farklı dokulara bir buza, dikenli bir topa, yumuşak bir oyuncağa vb temas et, şeker, çikolata, nane şekeri vb. küçük bir parça tadım yap, güvende ve mutlu olduğun bir yer hayal et gibi gibi.)
2- Sakin kalma süreni artırmak için haber kaynaklarındaki görüntülere çok maruz kalma. Yaşanan afet görüntüleri zorlayıcı, bu nedenle senin çocuğuna, arkadaşına, annene, babana, kendine iyi gelebilmen için ikincil yollarla travmatize olmaman önemli.
3- Daha önce deprem yaşadıysan görüntüler duydukların yaşadıkların bir başkasına göre daha zorlayıcı olabilir. Kendini başkalarının iyi olma süresine göre kıyaslama, duygularını bedenini takip et. Çok uyarılıyorsan uyarıcıları azalt (tv haber twitter), donup kaldığını hissediyorsan biraz yürü bedenini salla olduğun yerde salın, ellerini aç kapa.
4- Sıfır üç yaş arası çocuğun var ve anne sütü alıyorsa bol bol temas et emzir, bu yaş grubu temasla daha çok rahatlar. Kendi duygularını düzenle ki çocuk senin verdiğin tepkileri aynalayacak ve senden zor zamanlara nasıl tepki veriliyor öğrenecek. Seni anlamadığını düşünsen bile ona şöyle de: "korktuğumuz bir doğa olayı yaşadık, bu depremdi, deprem de gök gürültüsü kar yağmur gibi bir doğa olayı, gök gürleyince yağmur nasıl yağıyorsa deprem olunca da yer sallanır, bu kimsenin suçu değildir. Bebekler ne olduğunu anlayamayınca ağlayabilir, büyüklerin onları korumasını bekleyebilir. Ben senin yanındayım, zorlanırsan ağla ben seni dinlerim, güvendesin, birlikte güvendeyiz." bu sözler seni rahatlattıkça bebeğin de rahatlayacak.
5- Okul öncesi(3-6 yaş) arası çocuğun varsa ekrandan enkaz görüntülerinden onu olabildiğince uzak tut. Senin tepkilerin çocuğun için önemli olacak. Korktuysan bunu belli etmen sorun değil, herkes korkabilir. Çocuğuna ne olduğunu düşündüğünü sorabilirsin, merak ettiği şeylere cevap vermen yeterli olacaktır. Yukardaki sözleri söylemek de ona iyi gelecektir.
6-İlkokul çağında çocuğun varsa sosyal medya erişimlerini gözetmeye devam edin. Yetişkin için zor olan görüntülerle çocuk beyninin anlam bulması baş etmesi daha da zorlayıcıdır. Çocuğunu güvende tutmak için bu tür isteklere pozitif sınır koyabilirsin. '' ülkemizde deprem oldu, bu depremden etkilenen insanlar, şehirler, evler oldu. Bu nedenle sosyal medyada bazı görüntüler paylaşılıyor, senin bu görüntülere uzun süre bakmanı istemiyorum. Seni güvende tutmak anne baba olarak benim için önemli. İstersen şimdi seninle şunu oynayabiliriz ya da istersen şu çizgi filmi izleyebiliriz, hangisini istersin? Gibi açıklamalar iyi olabilir. Çocuk merak ediyor ve soruyorsa "deprem ne?", "neden oldu?" "bir daha olacak mı?" "insanlar mı öldü?" kısa ve ayrıntıya kaçmayan yanıtlar iyi olacaktır: "deprem bir doğa olayı", "bazen yeryüzü hareket eder ve fay hatları denilen yerlerde sallanmalar olur" "tekrar olabilir evet", "maalesef, yer sallanınca şehirlerdeki evler bundan etkileniyor ve bazı sağlam olmayan binalar yıkılabilir"
7-Ortaokul ve lise çağında çocuğun varsa onunla konuş. Ne hissettiğini sor, deprem hakkında ne düşündüğünü anlatması için ona alan aç. Dinle çok konuşmana gerek yok. Bazen tek ihtiyacımız birinin anlaması olur. "çok zorlanıyorsun", "deprem olmasından hiç hoşlanmadın", "kafan karışmış görünüyor biraz anlat bana neler düşündüğünü" gibi başlangıçlar iyi gelebilir.
8-Birlikte olmak, rutinlere devam edebilmek (okula gitmek, akşam aynı saatte yemek yemek, diş fırçalamak bile) önemli. Rutinler yetişkin olan sen içinde çocuğun içinde önemli. Biraz oyun oynamak, biraz konuşmak, biraz sarılmak gittikçe daha iyi gelecek. Birlikte güvende ve mutlu olduğunuzu fark edeceksiniz.
9-Kayıplarınız olduysa, önceki afet deneyimleriniz sürekli aklınıza geliyorsa, yaşadığınız güncel afete dair zorlanmalarınız oluşuyorsa profesyonel destek almanın seçenek olduğunu hatırlayın.
Kaynak: Dr.canancitilakyol